Kitap - Mir Celal - Bir Gencin Manifestosu (Bir Gəncin Manifesti)

Bu kitabı öğretmenlerim ve etrafımdaki bir çok kişi uzun zamandır bana tavsiye ediyordu.Ama ben bir türlü okuyamamıştım.Sonunda geçenlerde okudum.

konu:
"Bir gəncin manifesti" əsəri Mir Cəlalın yaradıcılığının kulminasiyası, zirvəsidir! 
Roman həm məzmunu, ideyası, həm də bədii mükəmməlliyinə görə, yazıçının başqa əsərlərindən xeyli yüksəkdə dayanır. XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının şedevrləri sırasında qərar tutan bu roman Mir Cəlalın yaradıcılığında uzun illərdən bəri davam edən mütərəqqi ənənələrin xoş nəticəsidir.
"Bir gəncin manifesti" romanına Azərbaycanda və yaxın-uzaq xaricdə yüksək şöhrət qazandıran amillərdən biri də Mir Cəlal Paşayevin müəllif kimi son dərəcə səmimiliyi, insanlıq adına ləkə gətirən tüfeyli ünsürlərə güclü nifrəti, sadə, sıravi zəhmət adamlarına sonsuz sevgisidir. Sıravi insana bu məhəbbət ədibin xüsusilə Sona və balaca Bahar surətlərinə münasibətində özünün canlı ifadəsini tapmışdır.
Əsərin qəhrəmanı qüvvətli, iradəli olduğu qədər də mübarizliyi ilə seçilən gənc Mərdandır. Ədib baş qəhrəmanını Mərdanın sarsılmaz anası Sona, ağıllı Bahar, igid Yaqub, dünyagörmüş Mövlam kişi, xeyirxah usta Rəhim və başqa bu kimi parlaq surətlərlə əhatə etmişdir. Burada xarakterlərin son dərəcə aydınlığı "Bir gəncin manifesti" romanının bədii dəyərini artıran ən əsas amillərdən biri kimi xüsusi qeyd edilməlidir. Romandakı xarakterlərin demək olar ki, hər biri fərdi xüsusiyyətlərə malikdir. İstər zəhmətkeş xalqı, istərsə də hakim təbəqəni təmsil edən adamların sinfi təbiəti əsərdə çox aydın və təsirli şəkildə, fərdi xüsusiyyətlərlə canlandırılmışdır.

Bir çok kez içim kararsa ve kitabı anında bitirmek istesem de,biraz da kendimi zorlayarak da olsa kitabı bitirmeği başardım.
Sovyetlerden hemen öncesini anlatan kitap,gerçekten o dönemin hissini başarıyla veriyor.
Okulda bir bölümünü okumuştuk,Baharla ilgili bir bölümdü.O zaman saf bir çocuğun yaşadıkları içimi bir hayli acıtmıştı.Tamamını bir kez daha okuyunca,çocuğa daha da acıdım.Ve en azından bu kadarını yaşamadığım için bir kez daha şükrettim,şanslı olduğumu farkettim.Elbette,bu yüzyılda,bu dönemde de bir sürü sorunlarımız,problemlerimiz var ama en azından hiç birimiz Baharın yaşadıklarını yaşamak zorunda değiliz.

Sovyetler birliği ile ilgili bir sürü propaganda var,elbette,tahmin ettiğim gibi.Süleymen Sani Axundov'un eserlerinde de vardı.O zamanki yazarların fikirlerini ve içindekileri özgürce yansıtamaması ne acı,değil mi?Gerçi,bence hala aynı ama :/
İdeolojilerle ilgili bilgi edindikçe kafam karışıyor.Sosyalizm,kommunizm,faşizm,hangisi en kötüsü?Hangisi en iyisi?Herkesin doğrusu farklı ve herkes bir şeyleri kötülüyor ve ben hala dünyadaki kötülüğü anlamıyorum.

Merdanın cesareti ve Sonanın vatan sevgisi,namusunu koruma şekli beni gururlandırdı.Bir kez daha ülkemle gurur duydum.Eminim hepiniz Sonanın meşhur 'köpeğe atarım,yabancıya satmam' repliğini biliyorsunuzdur.Kendi elleriyle yaptığı halısını parasızlıktan satışa çıkarmış,fakat bir ingilizin evinde olmasına gönlü razı gelmediği için satmamıştır.
İlk okulda kitabın o bölümü kitaplarımızdan okuduk,Sonanın bu vatan severliğini öğrendik.

Eğer azerbaycanca bir şeyler,azeri yazarlardan bir şeyler okumak istiyorsanız,bunu deneyebilirsiniz.Fakat,şimdiden uyarayım,okuduktan sonra bile bir süre hafif bir karamsarlıkla dolaşabilirsiniz,bende öyle oldu.

Son olarak,bahsi geçen dönemde yaşamak ister miydim?Belki Sovyetlerden sonra,SSCB'nin nasıl kurulduğunu ve geliştiğini kendi gözlerimle görmek isterdim.
Kitaptan sizlere göstermek istediğim bir alıntıyla bitirelim.

Nədir bu?Sərbəst yaranan insanın boğazına daş basılır,deyən dil kəsilir,gözünə qara pərdələr asılır.Düşünən beyninə zindan kimi çəkiclə döyürlər.Deyəsən bizə məlum olmayan sirli və amansız bir əl var.Ətcəbala quşu yuvasından götürüb daşlıqlara tullayan kimi,insanı zəhmət adamlarını da ana qucağından qovur bu zalımların qabağına qatırlar.Yazık zəhmətkeş,sənin zəbt olunmayan,zorlanmayan nəyin qalmışdır!Axırda öz əcəlinlə ölmək səadətini də itirdin!Qulluğunda dəstəfərman durduğun ağalalar səni hər gün məhrumiyyət,əzab içində işlədir,hər gün məhv etməyə çalışırlar.Bu gördüyün şəhərlər,keçdiyin küçələr,ayaqladığın torpaq sənə bir həqiqət pıçıldayır: "Qorun!" Qorunmaq mümkündürmü?

Yox,mollalar deyir,insanın çiynində məlaikələr oturmuştur.Bu,yalan deyil,yanlışdır.Çiynimizdə mələk yox,casuslar,cəlladlar oturmuşdur.Onlar bizi məhv etməyə fürsət axtarırlar.Budur,yazığı boğazlayırlar.Bu azğınlar,qatillər insanı nə bəlalara mübtəla etməmişlər?

sayfa 44-45. 

 

Başka yazılarda görüşmek üzere!
Jaa ne minna! ^_^